Bohaterowie Pana Tadeusza wobec przyrody



Zanim przejrzysz poniższe propozycje, zapisz swoje pomysły i dopiero skonfrontuj z niżej podanymi. Może okażą się ciekawsze. W procesie rozwijania umiejętności redagowania rozprawki najbardziej liczy się samodzielny trud, indywidualna próba skonfrontowana z innymi modelami.

Wstęp

Pomysł 1.

Dobrym pomysłem na wstęp może być refleksja o fascynacji Mickiewicza przyrodą, co widać nie tylko w samym Panu Tadeuszu, ale również w Sonetach krymskich. Ciekawy jest fakt, że poeta bardzo często tworzy plastyczne ujęcia przestrzeni stepowej lub leśnej za pośrednictwem odniesień do przestrzeni morskiej - i na odwrót. Kolejną tendencją jest spojrzenie antropogenetyczne - czyli dostrzeganie w przyrodzie cech ludzkich, personifikowanie lub przynajmniej animizowanie.

Pomysł 2.

Adam Mickiewicz przedstawił w Epilogu atmosferę życia emigracyjnego i określił terapeutyczną funkcję Pana Tadeusza, który stał się literackim substytutem ojczyzny. A ojczyzna - przywoływana pamięcią z czasów dzieciństwa - to rajska kraina niezwykle bliskiej człowiekowi przyrody. Jeśli poeta mówi:

[...] Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.


to owa "piękność" dotyczy przede wszystkim przestrzeni przyrody.

Pomysł 3.

Mickiewicz pokazał w Panu Tadeuszu bohaterów indywidualnych i bohatera zbiorowego, czyli szlachtę soplicowską. Szkicując postawy i zachowania, odsłonił poeta całe bogactwo typów i niepowtarzalnych rysów charakterologicznych, dzięki czemu społeczność soplicowska jawi się jako żywioł, dynamiczna mieszanka charakterów i poglądów. Ma swój charakter Wojski, niepowtarzalny jest Gerwazy, zdumiewa swoją odmienością Telimena, a jeszcze bardziej - zapatrzony w cudzoziemską modę Hrabia. Patrzą oni na świat po swojemu i widzą go w jakże odmiennych barwach. Stąd też dochodzi do sporów i sprzeczek, czasem kłótni, ale bardzo często - do kulturalnej wymiany zdań i taktownej dyskusji. Tego rodzaju dysputa toczy się między Hrabią i Telimeną z jednej, Tadeuszem - z drugiej strony.

Teza

Bohaterowie Pana Tadeusza mają wobec przyrody podejście antagonistyczne. Z jednej strony Hrabia i Telimena formułują peany na cześć przyrody włoskiej, z drugiej - Tadeusz w przekonujący sposób udowadnia, że przyroda litewska jest zdecydowanie ciekawsza i piękniejsza niż nudna natura i kolorystyka włoska. Analiza fragmentu dysputy na ten temat nie wykazuje w tej kwestii żadnego kompromisu.

Argumenty

Mickiewicz szkicuje zabawną scenę, kiedy to Hrabia obserwuje z ukrycia grupę postaci i patrzy na tę sytuację okiem wytrawnego artysty, nie potrafiąc powstrzymać się przed naszkicowaniem tego, co obserwuje. Po czym wychodzi z ukrycia i skruszony przeprasza Telimenę, prosząc jednocześnie o ocenę stworzonego dopiero co dzieła sztuki. I tak zacznie się intrygująca dyskusja o malarstwie i przyrodzie.
Hrabia i Telimena są zafascynowani przyrodą włoską, uważają, że nieprzypadkiem Włochy stały się ojczyzną malarzy, że tylko pod takim niebem mogli przyjąć na świat geniusze. Wymieniają też najrozmaitsze gatunki drzew i roślinności włoskiej, uznając, że tylko ta przestrzeń jest właściwą dla duszy artysty. Z ich punktu widzenia przyroda ojczysta jest śmieszna:

Zaczęli więc rozmowę o niebios błękitach,
Morskich szumach, i wiatrach wonnych, i skał szczytach,
Mieszając tu i ówdzie, podróżnych zwyczajem,
Śmiech i urąganie się nad ojczystym krajem.


Środki stylistyczne i ich funkcje

W przywołanej w poprzednim akapicie sytuacji zwraca uwagę apostrofa sformułowana przez Telimenę do przyrody włoskiej:

[...] O, szczęśliwe nieba
Krajów włoskich! różowe Cezarów ogrody!
Wy, klasyczne Tyburu spadające wody!
I straszne Pauzylipu skaliste wydroże!

Trzeba przyznać, że Mickiewicz dobierając taki środek stylistyczny, wyraźnie dyskredytuje bohaterkę, jej sztuczny patos, a na dodatek wkłada w jej usta słowa-dziwolągi, nazwy własne, które zapewne brzmią pięknie w uszach Hrabiego, ale drażnią swoją obcością Tadeusza. W ten sposób skonfrontowane zostały postawy kosmopolityczne z patriotycznymi. Okazało się, że stosunek do przyrody może być papierkiem lakmusowym miłości do ojczyzny.

Podsumowanie

Zakończenie

Newsletter Icon
Zapisz się do Newslettera i bądź na bieżąco z informacjami dotyczącymi matury z języka polskiego. Przyciskając "Zapisuję się", akceptujesz naszą politykę prywatności
andreasl@poczta.onet.pl