Tren XVI Jana Kochanowskiego
Nieszcześciu kwoli a swojej żałości,Która mię prawie przejmuje do kości,
Lutnią i wdzięczny rym porzucić muszę,
Ledwe nie duszę.
[…]
O błędzie ludzki, o szalone dumy,
Jako to łacno[1] pisać sie z rozumy[2],
Kiedy po wolej świat mamy[3], a głowa
Człowieku zdrowa.
W dostatku będąc, ubóstwo chwalemy,
W rozkoszy żałość lekce szacujemy,
A póki wełny skąpej prządce[4] zstaje,
Śmierć nam za jaje[5].
Lecz kiedy nędza albo żal przypadnie[6],
Ali[7] żyć nie tak jako mówić snadnie,
A śmierć dopiero w ten czas nam należy[8],
Gdy już k nam bieży.
[…]
Wywiódłeś[9] wszytkim, nie wywiódłeś sobie;
Łacniej rzec[10], widzę, niż czynić i tobie,
Pióro anielskie; duszę toż[11] w przygodzie,
Co i mnie bodzie[12].
Człowiek nie kamień, a jako sie stawi
Fortuna, takich myśli nas nabawi.
Przeklęte szczeście[13]! Czy snać gorzej duszy,
Kto rany ruszy?
Czasie, pożądnej[14] ojcze niepamięci,
W co ani rozum, ani trafią[15] święci,
Zgój smutne serce, a ten żal surowy
Wybij mi z głowy.
[1] łacno - łatwo
[2] pisać sie z rozumy - popisywać się rozumem.
[3] Kiedy po wolej świat mamy - kiedy świat jest przychylny naszej woli, naszym życzeniom.
[4] skąpej prządce - skąpa prządka to parka, jednej z trzech mitologicznych bogiń przeznaczenia (Atropos, Kloto, Lachesis), przędących nić ludzkiego życia i arbitralnie decydujących o ludzkim życiu i śmierci.
[5] za jaje - za nic, czyli za rzecz wartości jaja (w XVI w. jaja były wyjątkowo tanie).
[6] przypadnie - stanie się, zdarzy się.
[7] ali - ale tymczasem, ale ooto, ale wtedy; snadnie - łatwo.
[8] śmierć nam należy - śmierć nas dotyczy (liczymy się z nią i nie gardzimy nią - współczesne wyrażenie coś się komuś należy).
[9] Wywiódłeś - udowodniłeś.
[10] Łacniej rzec - łatwiej powiedzieć.
[11] toż - to samo.
[12] bodzie - dręczy.
[13] szczeście - dola, los, fortuna; snać - przecież, może, podobno.
[14] pożądnej - pożądanej.
[15] W co (...) trafią - trafić w coś * - potrafić coś.