Wypracowanie o wpływie cech osobowości na losy człowieka (Makbet Szekspira)
Wpływ cech osobowości na losy człowiekaW pracy odwołaj się do:
• Makbeta Szekspira
• innego utworu literackiego z listy – może to być również utwór poetycki
• wybranych kontekstów.
Na los człowieka wpływają różne czynniki: zewnętrzne (wydarzenia społeczne i polityczne) oraz wewnętrzne (charakter, system wartości i osobowość).
W wyobraźni starożytnych Greków największy wpływ na ludzki los miało Fatum, czyli Przeznaczenie. Owa tajemnicza siła była poza zasięgiem wpływu najwyższych bóstw z samym Dzeusem na czele. I nie było sposobu, aby przed nią umknąć. Najdobitniej problem ten został pokazany w tragedii Sofoklesa Król Edyp - wszak bohater poczynił wiele starań, by uniknąć zapowiedzi wyroczni delfickiej, że zabije ojca i połączy się w zakazanym związku z matką. Im bardziej Edyp uciekał od zapowiedzianych dalszych wydarzeń, tym bardziej zbliżał się do spełnienia fatalnej zapowiedzi.
Początkowo nic nie wskazywało, że główny bohater tragedii Szekspira ulegnie tak głębokiej przemianie wewnętrznej, by z wzorowego rycerza, wiernego wasala Duncana przedzierzgnąć się w zwyrodnialca i szaleńca, który po zabiciu wspaniałego króla, dopsuzcza się mordu na swoim przyjacielu, a potem usuwa z drogi wszelkie inne przeszkody lub też po prostu mści się na przeciwnikach zabijając członków rodziny (jak w przypadku Makdufa).
Z moralnego punktu widzenia dałoby się jakoś usprawiedliwić dążenia do wyeliminowania władcy w przypadku, gdyby okazał się człowiekiem złym, zdeprawowanym, niesprawiedliwym i niebezpiecznym dla swoich poddanych. Ale Duncan taki nie był.
Cóż więc wpłynęło na zmiany w systemie wartości Makbeta? Osobowość i cechy charakteru? Podszepty czarownic? Namowy żony?
Szekspir nie daje jednoznacznej odpowiedzi, gdyż zdaje sobie sprawę, jak skomplikowaną istotą jest człowiek. Czytając tragedię Makbet, odnosimy wrażenie, że Szekspir pokazuje, iż osobowość człowieka nie jest trwała i statyczna, ponieważ kształtuje ją nieustannie cały kompleks czynników. A więc fatalna zmiana postawy bohatera wyniknęła z pewnością z ukazania mu przez czarownice kuszącej wizji bycia władcą. Pamiętamy jednak, że po dokonanej w rozmowie z żoną analizie zysków i strat z zabójstwa Duncana, Makbet był gotów zejść z drogi zbrodni. Czyli pojawia się w tym momencie czynnik zewnętrzny - ostra riposta Lady Makbet, jej wzburzenie i nazwanie męża tchórzem. A jakby tego było mało, za moment okaże się, że czarownice to coś więcej niż zwidy, gdyż pojawiły się zapowiedziane przez nie fakty: Duncan przyznał Makbetowi tytuł tana Cawdoru.
W przypadku Balladyny - tytułowej bohaterki dramatu Juliusza Słowackiego - sytuacja wyglądała inaczej, gdyż decyzję o zabiciu siostry podjęła sama. Nikt niczego jej nie sugerował, nie naciskał. Kierowała nią analogiczna jak w przypadku Makbeta żądza awansu, bycia u szczytów władzy. A te pragnienia są elementem osobowości człowieka, splotu kilku cech charakteru, które przekształcają się w ślepą siłę, pewnego rodzaju amok pragnienia, które wydaje się prowadzić do jakiegoś poczucia pełni i szczęścia, a które w efekcie doprowadza człowieka do totalnego upadku i katastrofy moralnej i życiowej.