Sprawdzian z antyku - Edyp, archetypy, frazeologia (wersja B)
1. Definicja związku frazeologicznego i przykład ilustrujący to, co się dzieje ze znaczeniami. 2 pkt
- związek wyrazów, którego znaczenie nie musi wynikać ze znaczeń pojedynczych wyrazów,
- "pięta Achillesa" - pięta - część anatomiczna ciała, Achilles - grecki heros; połączenie tych dwóch elementów oznacza słaby punkt, nie składa się więc ze znaczeń pojedynczych wyrazów.
2. Dwa przykłady związków frazeologicznych z wyjaśnieniem ich znaczeń. 10 pkt
mitologia
- "syzyfowa praca" - praca, która nie ma końca i nie przynosi żadnych efektów,
- "pięta Achillesa" - czuły punkt, słabe miejsce, jakaś słabość człowieka,
- "być w objęciach Morfeusza",
- "koń trojański";
Biblia:
- "hiobowe wieści" - wiadomości o zaistniałych nieszczęściach,
- "od Annasza do Kajfasza" - szukać bezskutecznie pomoc;
historia:
- "pójść do Canossy" - ukorzyć się przed kimś, nad kim chciało się mieć dominację,
- "miecz Damoklesa" - bliskie niebezpieczeństwo;
literatura, kultura:
- "młodzi gniewni" - o zbuntowanej młodzieży;
obserwacja przyrody:
- "podrzucić kukułcze jajo" - pozbyć się jakiegoś zadania do wykonania, którym musi się zająć ktoś inny,
- "przepaść jak kamień w wodę" - nagle zniknąć, bez śladu i nie pojawić się ponownie,
- "rosnąć / wyrastać jak grzyby po deszczu" - pojawiać się nagle i w dużej ilości,
- "czerwony jak burak" - opis wyglądu człowieka, który się zaczerwienił z powodu wstydu;
obserwacja codzienności:
- "mieć węża w kieszeni" - być skąpym,
- "siedzieć jak mysz pod miotłą" - być cichym, spokojnym, nie wychylać się,
- "między młotem a kowadłem" - być w trudnej sytuacji,
- "blady jak ściana" - określenie wyglądu człowieka, który pod wpływem emocji staje się drastycznie blady.
3. Cechy tragedii greckiej: 6 pkt
- utwór o tematyce poważnej,
- przedstawia wydarzenia związane z mitami,
- konflikt jednostki z siłami wyższymi (losem, bogami, prawem),
- konflikt ten kończy się katastrofą,
- sytuacja tragiczna to sytuacja wyboru, w obliczu którego staje bohater - każda opcja prowadzi do katastrofy,
- bohater jest uwikłany w winę tragiczną (hamartia),
- ironia tragiczna - splot wydarzeń, które bohater ocenia jako pozytywne, a ich bieg prowadzi do klęski,
- występuje w niej chór,
- budowa: prolog, epeisodia, stasimony, exodos,
- katharsis (oczyszczenie z uczuć litości i trwogi),
- zasada "decorum", czyli stosowności (brak scen komediowych).
4. Etymologia wyrazu "tragedia": 2 pkt
- gr. "tragos" - kozioł, ode - pieśń,
- pieśń kozła, związek z kultem Dionizosa - podczas procesji na jego cześć przebierano się za pół-kozłów,
pół-ludzi i intonowano pieśni ku jego czci.
5. Relacje między Edypem a Tyrezjaszem oraz Edypem a Kreonem 5 pkt
- Edyp zarzuca Tyrezjaszowi kłamstwa, oszukiwanie władcy,
- Tyrezjasz natomiast nie chce odpowiadać władcy, który odbiera to jako odmowę współpracy,
- starzec czuje się upokorzony i to czyni go jeszcze bardziej agresywnym w słowach,
- Edyp oskarża go więc o spiskowanie i straszy karą,
- nie okazuje szacunku dla jasnowidza i kapłana, nie zwraca uwagi na jego podeszły wiek,
- zdaje sobie sprawę, że Tyrezjasz jako ślepiec nie był w stanie sam podjąć działania przeciw władcy, więc przypuszcza, że spiskuje on razem z Kreonem,
- zachowuje się bardzo arogancko wobec kapłana, jest poirytowany i kieruje nim gniew,
- fakty przedstawiane przez Tyrezjasza brzmią dla niego tak nieprawdopodobnie, że zakłada z góry, iż starzec kieruje się złymi intencjami,
- początkowo relacje między Edypem a Kreonem są dobre - wysyła swojego szwagra do wyroczni, więc darzy go zaufaniem,
- stosunek Edypa do Kreona jest pochodną jego relacji z Tyrezjaszem,
- twierdzi, że Kreon chce przejąć władzę i spiskuje przeciw niemu,
- historia z Lajosem jest wg Edypa pretekstem do zrzucenia winy na króla,
- sytuację, w jakiej się znalazł, interpretuje jako próby bezpodstawnych oskarżeń i ataków na władcę,
- Kreon natomiast broni się przed oskarżeniami i podaje m.in. taki argument, że jest usatysfakcjonowany swoją pozycją w państwie - ma duże wpływy, a jednocześnie nie ponosi żadnej odpowiedzialności.
PUNKTACJA I OCENY
25 - 22 = bdb
21 - 19 = db
18 - 15 = dst
14 - 10 = dop
9 - 0 = ndst
SPRAWDZIAN WERSJA B
Powrót na stronę TESTY ANTYK