Problematyka i treść Granicy - model odpowiedzi (wersja 1)
Zad. 1. (4 pkt)Wyjaśnij tytuł utworu w różnych kontekstach i w odniesieniu do poszczególnych bohaterów. Powinny być uwzględnione cztery konteksty.
Za każdy z podanych niżej elementów przyznajemy jeden punkt. Uczniowie powinni uwzględnić w sumie cztery odniesienia:
- założenia etyczne Zenona były proste i oczywiste - być w porządku ze sobą; z czasem jednak bohater postępował sprzecznie z tym założeniem;
- widział zachowanie swojego ojca, który pod wpływem alkoholu romansował ze służącymi, a potem błagał matkę o wybaczenie i nie chciał powtarzać błędów ojca, a potem okazało się, że właściwie robi to samo: zdradza Elżbietę z Justyną, a potem niemal zmusza narzeczoną do wybaczenia; przekroczenie zasad moralnych pojawiło się w momencie, gdy Zenon nawiązał ponownie romans z Justyną i gdy doszło do zdrady tuż po jego powrocie z Paryża;
- jego zachowanie w czasie studiów w Paryżu świadczy wyraźnie o przekroczeniu norm moralnych;
- sprzeczne z jego zasadami było uzależnienie się od wpływu Czechlińskiego, dzięki któremu Zenon został prezydentem miasta; polowania i biesiady zakrapiane alkoholem nie odpowiadały bohaterowi, ale też nie potrafił się temu stylowi życia przeciwstawić.
Zad. 2. (4 pkt)
Przedstaw losy Karoliny Bogutowej i wyjaśnij, jakie problemy chciała poruszyć autorka kreując tę postać. Wskaż trzy ważne fakty obrazujące losy bohaterki i jeden problem zasugerowany przez Nałkowską.
Fakty dotyczące Karoliny Bogutowej:
- jako kucharka pracowała u Tczewskich, ale straciła posadę z powodu ciąży;
- trafiła do Ziembiewiczów, dokąd zabrała z sobą córkę Justynę;
- trafiła do szpitala, gdzie zmarła w trakcie operacji.
Problemy zasugerowane przez autorkę:
- brak jakiegokolwiek systemu zabezpieczenia dla osób zatrudnionych tak jak Bogutowa u Tczewskich, a potem Ziembiewiczów; choroba lub ciąża powodują automatyczną utratę pracy i utratę jedynego źródła utrzymania;
- sytuacja ludzi młodych, którzy nagle - tak jak Justyna - tracą jedyne wsparcie i są zdani na siebie i przypadek.
Zad. 3. (4 pkt)
Uzasadnij twierdzenie, że zarówno Zenon Ziembiewicz jak i Justyna Bogutówna to bohaterowie podlegający wpływom określonych czynników deterministycznych. Podaj po dwa przykłady.
Czynniki deterministyczne dotyczące Zenona:
- uwarunkowania genetyczne powodują, że popełnia te same błędy co ojciec (nie potrafi zapanować nad popędem, ulega sytuacji i czuje wówczas obrzydzenie do siebie);
- uwarunkowanie społeczne silnie oddziałują na psychikę bohatera, który wikła się w sieć zależności i przekracza ustalone niegdyś granice moralne, które obiecał sobie nie przekraczać.
Czynniki deterministyczne dotyczące Justyny:
- jako małe dziecko Justyna bawiła się z córką Tczewskich i zakodowała sobie podświadomie, że właściwie granice między ludźmi nie istnieją - to naiwne przekonanie spowodowało, że była nieostrożna i nader ufna wobec innych, a zwłaszcza Zenona;
- psychika bohaterki uległa zachwianiu po aborcji; tak naprawdę odczuwała już radość z macierzyństwa, ale sugestie Zenona i jej samotność wpłynęły na decyzję o aborcji, co potem wywołało u niej stany rozbicia wewnętrznego i ostatecznie doprowadziło do aktu zemsty.
Zad. 4. (4 pkt)
Opisz, w jaki sposób powieść się zaczyna i jak się kończy.
Początek:
- zastosowanie inwersji czasowej - już na samym początku pojawia się informacja o śmierci samobójczej głównego bohatera i o okolicznościach tego zajścia, przy czym są to informacje jak gdyby z różnych źródeł (opinia "ulicy" i mediów);
- po przedstawieniu losów Zenona Ziembiewicza (jego rodziny, czasów młodości, relacji z Justyną w Boleborzy), a także po przedstawieniu losów innych bohaterów, akcja kończy się jeszcze jedną relacją z wydarzeń prowadzących do tragedii Ziembiewicza.
Punktacja
16 = cel
15 = bdb
14-13 = db
12-10 = dst
9-7 = dop
6-0 = ndst
Powrót na stronę sprawdzianu z problematyki i treści Granicy