Model odpowiedzi do sprawdzianu znajomości treści Wesela (wersja 02)
1. Kto wypowiada poniższe słowa, do kogo się zwraca, kto jest pierwowzorem tych postaci? (8 p.)a)
Przyszedłem tu do Wesela,
bo byłem ich ojcom kat,
a dzisiaj ja jestem swat!!
Umyje się, wystroje się.
Dajcie, bracie, kubeł wody:
ręce myć, gębe myć,
suknie prać - nie będzie znać;
chce mi się tu na Weselu
żyć, hulać, pić - ?
jeno ta plama na czole…
Jest to wypowiedź Upiora skierowana do Dziada. Pierwowzorem Upiora jest Jakub Szela, a
pierwowzorem Dziada jest stary chłop z Bronowic. bo byłem ich ojcom kat,
a dzisiaj ja jestem swat!!
Umyje się, wystroje się.
Dajcie, bracie, kubeł wody:
ręce myć, gębe myć,
suknie prać - nie będzie znać;
chce mi się tu na Weselu
żyć, hulać, pić - ?
jeno ta plama na czole…
Usypiam duszę mą biedną
i usypiam brata mego;
wszystko jedno, wszystko jedno,
tyle złego, co dobrego,
okropne rzeczy się dzieją.
Patrzeć na przebiegi zdarzeń -
dalekie, dalekie od marzeń,
tak odległe od wszystkiego,
co było wielkie w kraju;
że wszystko, co było, przepadło,
bezpowrotnie w mroku zbladło:
to bajki o trzecim Maju!
Matkę do trumny się kładło
Jest to wypowiedź Dziennikarza skierowana do Stańczyka. Pierwowzorem Dziennikarza jest Rudolf Starzewski (redaktor pisma "Czas"), a
pierwowzorem Stańczyka jest błazen królewski (obecny na dworze za trzech Jagiellonów, zwłaszcza za rządów Zygmunta I Starego). i usypiam brata mego;
wszystko jedno, wszystko jedno,
tyle złego, co dobrego,
okropne rzeczy się dzieją.
Patrzeć na przebiegi zdarzeń -
dalekie, dalekie od marzeń,
tak odległe od wszystkiego,
co było wielkie w kraju;
że wszystko, co było, przepadło,
bezpowrotnie w mroku zbladło:
to bajki o trzecim Maju!
Matkę do trumny się kładło
b)
Hajno się po zbrojach cięło,
a wichr wył i dął, i wiał;
stosy trupów, stosy ciał,
a krew rzeką płynie, rzeką!
Tam to jest!! Olbrzymów dzieło;
Witołd, Zawisza, Jagiełło,
tam to jest!! - Z pobojowiska
zbroica się w skibach przebłyska,
żelezce, połamane groty,
drzewce powbijane do ciał,
z trupów zapora, z trupów wał,
rycerski zgotowiony stos:
Ofiarnica -
c) a wichr wył i dął, i wiał;
stosy trupów, stosy ciał,
a krew rzeką płynie, rzeką!
Tam to jest!! Olbrzymów dzieło;
Witołd, Zawisza, Jagiełło,
tam to jest!! - Z pobojowiska
zbroica się w skibach przebłyska,
żelezce, połamane groty,
drzewce powbijane do ciał,
z trupów zapora, z trupów wał,
rycerski zgotowiony stos:
Ofiarnica -
Jest to wypowiedź Rycerza skierowana do Poety. Pierwowzorem Rycerza jest Zawisza Czarny, a pierwowzorem Poety jest Kazimierz Przerwa-Tetmajer.
2. W jaki sposób zachowuje się Dziennikarz wobec Czepca, jak reaguje ten ostatni? Która osoba dramatu ujawnia się Dziennikarzowi i jakie prawdy chce mu uświadomić? (6 p.)
- Dziennikarz traktuje Czepca z niechęcią, lekceważąco, a nawet z pogardą,
- zakłada z góry, że chłopi nie orientują się w tym, co dzieje się na świecie,
- Czepiec odpowiada, że chłopi mają swój rozum, czytają gazety, mają wiadomości z pierwszej ręki (np. od tych, którzy byli na wojniem w Japonii),
- Dziennikarza interesuje wieś, której obraz został ukształtowany przez tradycję renesansową oraz sentymentalno-sielankową (wieś spokojna, idylla),
- Dziennikarzowi ujawnia się Stańczyk, błazen na dworze trzech Jagiellonów,
- demonstruje on inteligentowi prawdę o tym, że walka o wolność wymaga ofiar, wskazuje przykłady takiego miejsca - Grunwald (ofiarnica),
- piętnuje postawę rozżalania się nad fatalną przeszłością i brania na siebie win za czyny przodków - trzeba działać tu i teraz,
- wręczenie kaduceusza i skomentowanie tego faktu słowami o mąceniu narodowej kadzi jest wyrazem krytyki wobec roli Stańczyków krakowskich, którzy wykazywali postawy lojalistyczne wobec władz zaborczych.
3. Kto ukazuje się Dziadowi? Co mu przypomina i jakie fakty uświadamia? Odwołaj się do kontekstu historycznego. (6 p.)
Dziadowi ukazuje się Upiór, czyli Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej 1846 roku. Upiór to symbol inspirowanego przez Austriaków okrucieństwa chłopów wobec szlachty, która w Galicji przygotowywała powstanie. Dziad zdaje sobie sprawę z faktu, jak bardzo zmieniły się relacje między inteligencją pochodzenia szlacheckiego a chłopstwem - wszak odbywa się w Bronowicach kolejne wesele (chłopka wychodzi za pana). Jednak Szela uświadamia mu, że to co było, może wrócić.
Konsekwencją tej sytuacji jest wyraźna niemożność porozumienia między inteligencją a chłopstwem, które w dalszym ciągu jest zbyt porywcze, co widać przede wszystkim na przykładzie butnego Czepca.