Adam Asnyk, Daremne żale

Interpretacja wiersza Daremne żale

      Adam Asnyk podejmuje w wierszu refleksję pojawiającą się w poezji właściwie od samych jej początków. Była ona obecna także w filozofii - również u jej początków. Jest to refleksja na temat upływającego czasu i niemożności powrotu do przeszłości.
      Wiersz jest zwrócony ku przyszłości. Podmiot liryczny uświadamia pokoleniu zapatrzonemu w przeszłość, że jego czas już minął i nie ma odwrotu przed podążaniem z biegiem wydarzeń.

Daremne żale - próżny trud,
Bezsilne złorzeczenia!
Przeżytych kształtów żaden cud
Nie wróci do istnienia.

Świat wam nie odda, idąc wstecz,
Znikomych mar szeregu -
Nie zdoła ogień ani miecz
Powstrzymać myśli w biegu.

      Już pierwszy wers przynosi jednoznaczną ocenę postawy, jaką prezentowali epigoni romantyzmu, których z pewnością Asnyk ma na myśli przede wszystkim. Wszelkie próby nadawania teraźniejszości kształtów przeszłości stanowią działania z góry skazane na porażkę. Trzeba zdawać sobie sprawę z sił kształtujących nurt życia i trzeba umieć się nimi pogodzić.
      Strofa trzecia zawiera wskazówki wyrażone w formie apelatywnej.

Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe...
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę.

      W drugiej części zwrotki poeta jeszcze raz wraca do przedstawienia postawy, którą poddaje krytyce. Chce wyraźnie powiedzieć, że epigoni romantyzmu nie mogą liczyć na jakiekolwiek formy docenienia. Czasy są inne, oczekiwania inne, system wartości - również odmienny.
      Strofa zamykająca wiersz jeszcze raz wyraża te same przekonania, przy czym tym razem istotnym elementem jest metafora fal życia, obrazująca siły rozwoju, którym nie można się opierać poprzez uparte dążenie do powrotu przeszłości.

Wy nie cofniecie życia fal!
Nic skargi nie pomogą -
Bezsilne gniewy, próżny żal!
Świat pójdzie swoją drogą.

      Istotną rolę odgrywa w wierszu adresat liryczny, wskazywany za pomocą zaimka osobowego "wy" w mianowniku i celowniku ("wam"). Poeta nie nadużywa tego zaimka, gdyż pojawia się on tylko dwukrotnie, natomiast zarówno w formach nominalnych (rzeczownikowych), jak i bezokolicznikowych wyraźne jest owo ukierunkowanie wypowiedzi do adresata - pokolenia odchodzącego, uparcie trzymającego się przeszłości, oczekującego wciąż dowartościowania i hołdów, o których najwyższy czas zapomnieć.
      Wiersz Asnyka ma wyraźne znamiona poetyki klasycyzmu: harmonijna konstrukcja, jasność i komunikatywność, specyficzna retoryka w powiązaniu z typowością leksyki i klasyczna metaforyzacja - stanowią wyznaczniki tego związku z klasycyzmem.


Powrót na stronę główną ADAM ASNYK