Adam Mickiewicz Do Niemna

Tekst wiersza Do Niemna

Niemnie, domowa rzeko moja! gdzie są wody,
Które niegdyś czerpałem w niemowlęce dłonie,
Na których potem w dzikie pływałem ustronie,
Sercu niespokojnemu szukając ochłody?

Tu Laura, patrząc z chlubą na cień swej urody,
Lubiła włos zaplatać i zakwiecać skronie,
Tu obraz jej malowny w srebrnej fali łonie
Łzami nieraz mąciłem, zapaleniec młody.

Niemnie, domowa rzeko, gdzież są tamte zdroje.
A z nimi tyle szczęścia, nadziei tak wiele?
Kędy jest miłe latek dziecinnych wesele?

Gdzie milsze burzliwego wieku niepokoje?
Kędy jest Laura moja? gdzie są przyjaciele?...
Wszystko przeszło, a czemuż nie przejdą łzy moje!

Interpretacja wiersza Do Niemna Adama Mickiewicza

Wstęp

Propozycja I

      Woda należy do jednego z częstszych toposów w kulturze: staje się symbolem życia, czystości, obmycia z winy. Stanowi nieodłączny element toposu arkadyjskiego. Bywa pretekstem do rozważań o przemijalności życia (Heraklit z Efezu i jego przekonanie, że nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki).

Propozycja II

      Utrata krainy dzieciństwa to jeden z podstawowych motywów literackich ostatnich dwóch stuleci. Wynika to z rzeczywistości historycznej. Mała ojczyzna staje się w sposób naturalny symbolem wiążącym różne oblicza miłości. Mieści się tu miłość do kraju i miłość do kobiety.

Teza interpretacyjna do wiersza Do Niemna Adama Mickiewicza


      Adam Mickiewicz w sonecie Do Niemna wyraża tęsknotę za utraconą krainą lat młodości, z którą kojarzy wyobrażenia o przestrzeni arkadyjskiej, wiążącej z sobą miłość do ojczyzny, kobiety i uczucia przyjaźni.

Uzasadnienie tezy do wiersza Do Niemna A. Mickiewicza

     Poczucie utraty krainy lat dzieciństwa przenika cały sonet Do Niemna.
      Wiersz rozpoczyna apostrofa do rzeki Niemen. Prostym, ale zarazem szczerym wyrazem emocji podmiotu lirycznego jest z jednej strony epitet "domowa" ("rzeko"), z drugiej - wykrzyknik zamykający apostrofę. Epitet podkreśla bliskość Niemna, niemalże rodzinną przynależność. Rzeka nie jest tu żywiołem, jest łagodną, bliską, arkadyjską obecnością wody, której można było dotknąć, zamoczyć w niej swoje dłonie, popłynąć w ustronne miejsca, żeby uspokoić rozbudzone emocje.
      Podstawową funkcję artystyczną pełnią w utworze pytania retoryczne wpisane w apostrofy, które wskazują na bezradność podmiotu lirycznego wobec procesu upływu czasu.

[...] gdzie są wody,
Które niegdyś czerpałem w niemowlęce dłonie
Na których potem w dzikie pływałem ustronie,
Sercu niespokojnemu szukając ochłody?

      Czerpanie wody w dłonie, pływanie w oddalone miejsca pozwalające na uspokojenie wzburzonego serca to dwa wspomnienia dwóch etapów życia: wczesnego dzieciństwa i młodości.
      W strofie pierwszej bardzo silnie wyeksponowany został zmysł dotyku - rzeka jest dotykana, staje się w ten sposób niemal intymna, bardzo bliska.
     Strofa druga przynosi wspomnienie młodzieńczej miłości Mickiewicza.

Tu Laura, patrząc z chlubą na cień swej urody,
Lubiła włos zaplatać i zakwiecać skronie,
Tu obraz malowny w srebrnej fali łonie
Łzami nieraz mąciłem, zapaleniec młody.

      Imię Laura ma charakter symboliczny, będący konsekwencją sięgnięcia przez Mickiewicza do gatunku sonetu. Można ten gest traktować jako hołd oddany Petrarce, autorowi Sonetów do Laury. Ale może jeszcze bardziej chodziło Mickiewiczowi o petrarkistowskie skupienie się na własnych emocjach, analizie własnych uczuć, wywołanych oczywiście wspomnieniem kobiety. Pamiętajmy, że miłością czasów młodości Mickiewicza była Maryla Wereszczakówna.

           Zakończenie

     Mickiewicz unaocznił w sonecie Do Niemna, jak silna jest tęsknota za krainą dzieciństwa i młodości oraz jakie odciska piętno na teraźniejszości.
      Wiersz wpisuje się zatem w tradycję romantyczną gwałtownych uczuć, poczucia utraty cennych wartości i rozstania z ukochanymi osobami. Do tego dochodzi właśnie pokazanie siły przeszłości, która przesłania teraźniejszość.



Powrót na stronę ADAM MICKIEWICZ