Oświecenie to wiek filozofów i wiek rozumu
Nazwa oddaje przełomowość epoki, w której zburzono gmach feudalizmu, uwolniono człowieka od autorytetów teologicznych i z energią przystąpiono do budowania zasad sprawiedliwego systemu społecznego.Tendencje oświeceniowe pojawiły się najpierw w Anglii w końcu XVII wieku. Stamtąd zawędrowały do Francji w początkach wieku XVIII, by ogarnąć następnie całą Europę.
W Polsce oświecenie przebiegało w kilku fazach:
- wczesna faza - lata czterdzieste XVIII w. do roku 1764,
- dojrzałe oświecenie (czasy stanisławowskie) - lata 1764 - 1795,
- faza schyłkowa (oświecenie postanisławowskie) - lata 1795 - 1822.
Naprawa Rzeczpospolitej zagrożonej utratą niepodległości wyznaczyła kierunki działań ludzi oświecenia. Reforma szkolnictwa rozpoczęła się w 1740 roku od założenia pijarskiego Collegium Nobilium dla młodzieży szlacheckiej. Ważnym wydarzeniem było również przekształcenie prywatnej biblioteki braci Załuskich w pierwszą w Europie bibliotekę publiczną.
Wstąpienie na tron Stanisława Augusta w 1764 roku rozpoczęło okres reform obejmujących różne dziedziny życia. To czasy powstawania nowych drukarni, laicyzacji szkolnictwa (założenie Szkoły Rycerskiej), utworzenie Komisji Edukacji Narodowej (1773), powołanie do życia sceny narodowej (1765),
wydawanie czasopism: „Monitora” (1765 - 1785) i „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych” (1770 - 1777).
Najistotniejszym faktem historycznym epoki oświecenia stało się uchwalenie Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie, drugiej w świecie (po Stanach Zjednoczonych) postępowej konstytucji.
Powrót na stronę OŚWIECENIE