Interpretacja Sceny I więziennej w III części Dziadów
Geneza III części Dziadów - kontekst biograficzny i kulturowy
Dziadów część III została napisana w 1832 roku w Dreźnie, stąd też utwór ten nazywany jest Dziadami drezdeńskimi. Został opublikowany w IV tomie Poezji w tym samym roku.Wszystkie części Dziadów związane są z obrzędem (o korzeniach ludowych i pogańskich), odprawianym niegdyś przez Słowian. Ów rytuał znany był szczególnie na obszarach białoruskich i wyrastał z kultu zmarłych, którego istota polegała na przekonaniu o możliwości nawiązywania kontaktu z duchami przodków,mogącymi wspierać żywych, udzielać im rad i przestróg.
Budowa III części Dziadów
Dramat Mickiewicza jest wręcz nieprawdopodobnie zróżnicowany rodzajowo i gatunkowo - to przykład synkretyzmu ekstremalnego.Ważną rolę odgrywa przedmowa autora, szkicującego tło historyczne wydarzeń związanych z prześladowaniami zainicjowanymi na Litwie przez carskiego służalca - Nowosilcowa.
Mickiewicz w tym wstępie zwraca od razu uwagę na inny aspekt dramatu: kontekst religijny - związany z przekonaniem, że to, co spotyka młodzież polską i litewską, ma swój głębszy sens, wpisany w metafizyczny plan działań Boga. Uzmysławia w ten sposób, że martyrologia obu narodów nie jest daremna.
Istotną rolę odgrywa dedykacja poświęcona spółczuniom, spółwięźniom, spółwygnańcom, a więc przyjaciołom z czasów studiów na Uniwersytecie Wileńskim: Janowi Sobolewskiemu, Cyprianowi Daszkiewiczowi i Feliksowi Kółakowskiemu - narodowej sprawy męczennikom. Mickiewicz przypomniał w ten sposób o wydarzeniach z własnej biografii i zaakcentował wspólnotę losu wygnańców.
Po dedykacji rozpoczyna się już właściwy tekst dramatu od części zatytułowanej Litwa Prolog. W krótkim didaskalium zawarł Mickiewicz informację o tym, że akcja rozpoczyna się w Wilnie, w klasztorze Bazylianów przerobionym na więzienie. Ale zanim rozpocznie się scena w celi Konrada, pojawia się wymowne motto z Ewangelii wg św. Mateusza, mówiące o prześladowaniach.
Prolog jest sceną o charakterze metafizycznym. Nad duszą śpiącego Więźnia pochyla się Anioł Stróż i to z jego perspektywy dokonywana jest charakterystyka głównego bohatera, w którym dobro zmaga się ze złem. Z tego też powodu uaktywnią się przy nim duchy z lewej i duchy z prawej strony.
W tej również scenie ma miejsce kluczowy moment - bohater zapisuje na ścianie w języku łacińskim datę (1 XI 1823) i informację, że tu umarł Gustaw i narodził się Konrad. Jest to symbol przemiany - Gustaw nie chce być egotycznym i płaczliwym kochankiem, chce zająć się problemami zmiany świata, ratowania ojczyzny i jest gotów na pełne poświęcenie się tym nowym wartościom.
III część Dziadów składa się z jednego aktu, w skład którego wchodzi dziewięć scen:
Scena I - określana jest najczęściej jako więzienna
Scena I przedstawia postawy więźniów w sytuacji zagrożenia. Z dialogów wynika, iż część z nich zdaje sobie sprawę, że przed nimi niełatwa droga, natomiast część nie ma świadomości, co naprawdę się dzieje i do czego zdolny jest ich oprawca - Nowosilcow. Widać to wyraźnie w słowach nowego więźnia - Żegoty, który jest przekonany, że bez podstaw prawnych nie zostaną zesłani na Sybir.
Powrót na stronę III część Dziadów