Problematyka i forma szkicu historycznego Wielki Książę...
Zarówno w Wielkim Księciu..., jak i w książce Juliusz Słowacki pyta o godzinę tematem zasadniczym narracji eseistycznej Rymkiewicza jest duch polski. W pierwszej z przywołanych książek chodzi autorowi o ducha społecznego i narodowego.Jak zatem Rymkiewicz postrzega tego polskiego ducha?
Przede wszystkim jest ów duch przesiąknięty ideałami chrześcijańskimi. Jego wielka cnota przebaczania ujawniała się po wielekroć w historii.
Na tym przecież potęga naszego ducha polega, że jesteśmy gotowi przebaczyć, że niepomni na krzywdy nie chcemy się mścić. Nawet
diaboliczne zło budzi w nas litość i współczucie. Widzimy jego nędzę, jego strach, jego słabość i wiemy, że powinniśmy współczuć temu strachowi, tej
słabości. W tym jest nasza siła, nasza odwaga. Kto nas namawia, żebyśmy naszych diabolicznych wrogów nienawidzili, [...] licząc, że w ten sposób
zawładnie naszymi duszami, wprzód je znieprawiwszy, niech więc pamięta, że działa wbrew najgłębszym skłonnościom naszej kultury narodowej.1
Rymkiewicz zwraca uwagę na zachowanie polskiego społeczeństwa wobec Wielkiego księcia Konstantego. Nie zabili go w noc listopadową
belwederczycy, a kiedy zmarł w pół roku po wybuchu powstania listopadowego, jego śmierć została potraktowana przez społeczeństwo Warszawy ze współczuciem
i litością. Przyczyną tego rodzaju reakcji jest dwoistość tego człowieka, który egzemplarzami Rodu ludzkiego Stanisława Staszica ogrzewał swoje
mieszkanie, a pod Grochowem nucił podobno Jeszcze Polska nie zginęła...
__________________________
PRZYPISY
1 J. M. Rymkiewicz, Wielki Książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego,
Warszawa 1983, s. 195-196.
Powrót na stronę JAROSŁAW MAREK RYMKIEWICZ