Interpretacja liryki i eseistyki Jarosława Marka Rymkiewicza
Cechy liryki i eseistyki Rymkiewicza
Poezja Rymkiewicza jest biologiczna i niezwykle wyczulona na problematykę umierania, rozkładu i próchnienia. Jest podszyta cierpieniem.Tymczasem jego eseistyka - mimo utkania jej drobinami ludzkiej egzystencji - zdaje się być lekka, uduchowiona i jako taka przemierza z łatwością gąszcz czasu i historii.
W poezji rezygnuje z możliwości, jakie daje wyobraźnia. Poeta skupia się na materii i przyrodzie (pełno tam ślimaków, much, pająków i pełno spróchniałych kości). Pojawiają się obsesyjne odniesienia do anatomii człowieka.
Natomiast jako eseista potrafi budować urocze pejzaże wydobyte z przeszłości, szlifuje ulotne chwile ukazujące w literackiej niemal odsłonie wielkie postaci naszej kultury (Słowackiego, Mickiewicza, ...).
Jeśli mogę wybierać, jestem wolny - pisze o sobie i swoim pisarstwie Jarosław Marek Rymkiewicz. Zdanie to odnosi się nie tylko do jego eseistyki historycznej (Wielki Książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, Warszawa 1983), ale również do eseistyki literackiej (Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Warszawa 1989).
Zarówno w pierwszej, jak i w drugiej z książek uczynił autor siebie równorzędnym tematem narracji eseistycznej.
Pisząc o księciu Konstantym i o powstaniu listopadowym, pisze równocześnie o swoich sprawach, włącza do tekstu refleksje o własnej rzeczywistości.
Snując wątek refleksji o Słowackim, skarży się na ból ręki, żałuje, że jest późna noc i musi przestać pisać. Tych wtrąceń i dygresji jest sporo, co wskazuje w końcu na jedną z istotniejszych cech eseju jako gatunku z pogranicza publicystyki i eseju - dygresyjność.
Oczywiście są to wszystko działania zamierzone i przemyślane, chociaż w esejach pojawiają się w sposób naturalny i żywiołowy, jak gdyby wbrew lub mimo woli autora. Dzięki temu zaczyna ożywać to, co wydawało się już martwe i skostniałe; historia i literatura nabierają rumieńców, zostają pobudzone do życia. Siła eseju wstrzykuje w nie ożywcze soki.
SZKICE HISTORYCZNE RYMKIEWICZA