Sprawdzian ze średniowiecza: pojęcia, gatunki, utwory
1. Uzupełnij tekst wpisując odpowiedni termin. 1 pkt
Kultura średniowiecza była podobna w różnych krajach Europy. Sprzyjała temu jedność religijna i wspólny język łaciński. Filozofia, sztuka i literatura
podejmowały podobne tematy, sięgały po te same motywy. Tę jednolitość kultury średniowiecza określa się jako …………………………………… .
2. Podaj tytuł utworu średniowiecznego, z którego pochodzi przytoczony fragment. 1 pkt
Twoja głowka krzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
picia wołasz, picia-ć bych ci dała,
ale nie lza dosiąc twego święteg[o] ciała.
…………………………………………………………………………… .Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
picia wołasz, picia-ć bych ci dała,
ale nie lza dosiąc twego święteg[o] ciała.
3. O którym gatunku średniowiecznego piśmiennictwa mówi poniższe zdanie? Wskaż poprawną odpowiedź. 1 pkt
Były to teksty niekanoniczne, przedstawiające zdarzenia z historii świętej tak, by przybliżyć ją odbiorcom prostym i niewykształconym. Historie biblijne
wzbogacano więc o szczegóły mówiące np. o codziennym życiu świętych.
A. psalmy B. pieśni pasyjne C. apokryfy D. hymny
4. Wpisz nazwisko świętego i zarazem filozofa, którego najważniejsze myśli zostały przedstawionej poniżej. 1 pkt
Nawiązywał do filozofii Platona. W świecie dostrzegał wyraźny podział na sferę materialną i duchową. Twierdził, że wszystko, co stworzył Bóg, jest dobre.
Zło natomiast jest brakiem dobra – jest nicością i wynika z wolności ludzkiej. Dzieło: Wyznania. Był to …………......…………………… .
5. Ważną postacią w życiu i literaturze średniowiecza był rycerz. Podaj imiona trzech literackich rycerzy. 1 pkt
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Podane nazwy gatunków literackich średniowiecza połącz z tytułami utworów, które je reprezentują. 1 pkt
Gatunki
A. plankt
B. pieśń o czynach
C. hymn
Utwory:
1. Pieśń o Rolandzie
2. Bogurodzica
3. Lament świętokrzyski
A ... B ... C ...
7. Przeczytaj uważniej fragment średniowiecznej pieśni Posłuchajcie bracia miła… .
Synku miły i wybrany,
Rrozdziel z matką swoją rany.
A wszakom cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła.
Przemow k matce, bych się ucieszyła,
Bo już jidziesz ode mnie, moja nadzieja miła.
Synku, bych cię nisko miała, niecoć bych ci wspomagała.
Twoja głowka krzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
Picia wołasz, picia-ć bych ci dała,
Ale nie lza dosiąc twego święteg[o] ciała.
7.1. Przeanalizuj podany fragment, nazwij osobę mówiącą w wierszu i zacytuj słowa uzasadniające twoją wypowiedź. 10 pktRrozdziel z matką swoją rany.
A wszakom cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła.
Przemow k matce, bych się ucieszyła,
Bo już jidziesz ode mnie, moja nadzieja miła.
Synku, bych cię nisko miała, niecoć bych ci wspomagała.
Twoja głowka krzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
Picia wołasz, picia-ć bych ci dała,
Ale nie lza dosiąc twego święteg[o] ciała.
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
7.2. Na podstawie pieśni scharakteryzuj w dwóch zdaniach Matkę Boską. Zwróć uwagę na jej język. 3 pkt
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
7.3. Przedstaw krótko sytuację liryczną ukazaną w pieśni. 3 pkt
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
7.4. W dwu zdaniach scharakteryzuj plankt jako gatunek literacki. 2 pkt
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. Uzupełnij zdanie, wpisując odpowiednie słowo. 1 pkt
Przedstawienie Matki Boskiej płaczącej nad złożonym na jej kolanach ciałem Chrystusa nazywa się w sztukach plastycznych .............................. .
9. Wpisz odpowiednią nazwę stylu architektonicznego przy jego krótkim opisie. 1 pkt
Wysokie, strzeliste budowle, o skomplikowanej konstrukcji i dużych oknach ozdobionych witrażami - ……………………………
10. Przeczytaj uważnie fragment Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
Uźrzał człowieka nagiego,
Przyrodzenia niewieściego,
Obraza wielmi skaradego,
Łoktuszą przepasanego.
Chuda, blada, żołte lice
Łszczy się jako miednica;
Upadł ci jej koniec nosa,
Z oczu płynie krwawa rosa;
Przewiązała głowę chustą
Jako samojedź krzywousta;
Nie było warg u jej gęby,
Poziewając skrżyta zęby;
Miece oczy zawracając,
Groźną kosę w ręku mając;
Goła głowa, przykra mowa,
Ze wszech stron skarada postawa -
Wypięła żebra i kości,
Groźno siecze przez lutości.
Mistrz widząc obraz skarady,
Żołte oczy, żywot blady,
Groźno się tego przelęknął,
Padł na ziemię, eże stęknął.
Gdy leżał wznak jako wiła,
Śmierć do niego przemowiła.
10.1. Przedstaw w trzech zdaniach wizerunek śmierci ukazany w utworze. 3 pktPrzyrodzenia niewieściego,
Obraza wielmi skaradego,
Łoktuszą przepasanego.
Chuda, blada, żołte lice
Łszczy się jako miednica;
Upadł ci jej koniec nosa,
Z oczu płynie krwawa rosa;
Przewiązała głowę chustą
Jako samojedź krzywousta;
Nie było warg u jej gęby,
Poziewając skrżyta zęby;
Miece oczy zawracając,
Groźną kosę w ręku mając;
Goła głowa, przykra mowa,
Ze wszech stron skarada postawa -
Wypięła żebra i kości,
Groźno siecze przez lutości.
Mistrz widząc obraz skarady,
Żołte oczy, żywot blady,
Groźno się tego przelęknął,
Padł na ziemię, eże stęknął.
Gdy leżał wznak jako wiła,
Śmierć do niego przemowiła.
10.2. Jak zachowuje się mistrz na widok śmierci? Odpowiedz jednym zdaniem. 1 pkt
10.3. Wypisz z tekstu jeden archaizm leksykalny. 1 pkt
11. Dlaczego człowiek średniowieczny był oswojony ze śmiercią? Podaj trzy przyczyny. 2 pkt
12. Twórcy sztuki średniowiecznej posługiwali się często alegoriami. Co oznaczały znane średniowieczne alegorie? Uzupełnij Połącz linią. 4 pkt
Alegorie:
A. lis
B. las
C. drabina
D. zieleń
Znaczenia:
1. rozwiązłość
2. chytrość, obłuda
3. grzech, pokusy świata
4. droga do nieba
5. nadzieja, odrodzenie
A - ..... B - ..... C - ..... D - .....
13. Podaj tytuł utworu średniowiecznego, z którego pochodzi przytoczony fragment. 1 pkt
Otóż zdarzyło się, że leśniczy znalazł w lesie miejsce, gdzie trawy były zdeptane; poprzedniego dnia kochankowie tam spali. Nie poznał odcisku ich;
poszedł za śladami i dotarł do legowiska. Ujrzał, jak spali, poznał ich i uciekł, lękając się straszliwego przebudzenia.
14. Bohatera legend o świętych, który – by osiągnąć zbawienie – wyrzekał się wszelkich ziemskich przyjemności, dobrowolnie przyjmował cierpienie i modlił się,
określamy mianem ......................... .1 pkt15. Zaznacz, do której grupy języków słowiańskich należy język polski. 1 pkt
A. zachodniosłowiańskie B. wschodniosłowiańskie C. zachodniosłowiańskie
16. Porównaj ideały i wartości średniowiecznego rycerza i ascety. 10 pkt
Punktów merytorycznych (50): ………Styl (5): ……... Poprawność językowa (12): ……….. Zapis (ort., int.) (3): …….. RAZEM (70): ……