Jan Kochanowski w Pieśni świętojańskiej o Sobótce przedstawia obraz wsi wyidealizowanej. Panuje w niej harmonia, człowiek jest
radosny, a relacje społeczne w zasadzie pozbawione są konfliktów.
Inaczej rzecz się ma u innego twórcy epoki renesansu - Mikołaja Reja. W utworze Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
przedstawia trudną sytuację warstwy chłopskiej.